ارزیابی تحمل به یخ‌زدگی ژنوتیپ‌های نخود دسی (Cicer arietinum L.) در شرایط آب و هوایی مشهد
Authors
Abstract:
چکیده سابقه و هدف: پایین بودن و بی‌ثباتی عملکرد، یکی از مهم‌ترین مسائل موجود در رابطه با کشت نخود است. کشت نخود در اکثر مناطق ایران، به‌طور عمده در بهار صورت می‌پذیرد. در‌نتیجه، گیاه در طول فصل رشد به‌خصوص در مراحل پایانی رشد، با تنش‌های غیر زیستی مانند گرما و خشکی مواجه می‌شود. جهت افزایش عملکرد نخود می‌توان از روش‌هایی مانند کشت پاییزه استفاده نمود، اما مشکلی که در این رابطه وجود دارد، پایین بودن تحمل در ارقام موجود نسبت به یخ‌زدگی است؛ بنابراین ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﺗﺮیﻫﺎی ﻛﺸﺖ ﭘﺎﻳﻴﺰه ﻧﺨﻮد، ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ژﻧﻮﺗﻴﭗﻫﺎی ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺑﻪ یخ‌زدگی ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻨﺎﺳﺐ، یک ﺿﺮورت ﺑﻪ ﺷـﻤﺎر ﻣﻲرود. مواد و روش‌ها: آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار با 29 ژنوتیپ نخود دسی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 96-1395 انجام شد. ژنوتیپ‌های مورد مطالعه از بانک بذر پژوهشکده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد تهیه و در دهه اول آبان ماه کشت شدند. در طول فصل رشد، حداقل درجه حرارت 13- درجه سانتی‌گراد بود. به‌منظور تعیین درصد بقاء، 30 روز پس از سبز شدن و هفته آخر اسفندماه، تعداد گیاهان هر ژنوتیپ شمارش و درصد بقاء محاسبه شد. در انتهای فصل رشد، ارتفاع نهایی بوته، تعداد شاخه اصلی و فرعی، ﺗﻌﺪاد ﻏﻼف در ﺑﻮﺗﻪ، وزن صد داﻧﻪ، وزن داﻧﻪ در بوته، عملکرد دانه در متر مربع، وزن زیست‌توده در بوته، عملکرد زیستی در متر مربع و ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺮداﺷﺖ اﻧﺪازهﮔﻴﺮی ﺷﺪ. یافته‌ها: بر اساس ﻧﺘﺎﻳﺞ، ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن ژﻧﻮﺗﻴﭗﻫﺎ از نظر ﻛﻠﻴـﻪ ﺻـﻔﺎت اﻧﺪازهﮔﻴﺮی ﺷﺪه، ﻣﻌﻨﻲدار ﺑﻮد. درحالی‌که ﺗﻨﻬﺎ یک ژﻧﻮﺗﻴﭗ (MCC908) در اثر سرما به‌طور ﻛﺎﻣﻞ از ﺑﻴﻦ رﻓﺖ، دامنه درﺻـﺪ ﺑﻘﺎء در ﻣﻴﺎن دﻳﮕﺮ ژﻧﻮﺗﻴﭗها از هشت ﺗﺎ 100 درﺻﺪ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮد. در بین 29 ژنوتیپ نخود دسی مورد بررسی، 11 ژنوتیپ متحمل (بقاء 100-76 درصد) و پنج ژنوتیپ نسبتاً متحمل (بقاء 75- 51 درصد) بودند. در این میان ژنوتیپ‌های MCC890، MCC349 و MCC873 به ترتیب با 1/98، 7/95 و 2/95 درصد، بیشترین بقاء را دارا بودند. به‌طورکلی نه ژنوتیپ شامل MCC373، MCC884، MCC869، MCC916، MCC349، MCC386، MCC870، MCC291 و MCC876، عملکرد بالای 154 گرم در متر مربع (معادل با 1540 کیلوگرم در هکتار) تولید کردند و تمامی آن‌ها به غیر از ژنوتیپ MCC916، بقای بالاتر از 7/66 درصد داشتند. صفات درصد بقاء (**76/0=r)، تعداد شاخه فرعی (*23/0=r)، تعداد غلاف در بوته (**52/0=r)، وزن صد دانه (**38/0=r)، عملکرد زیستی (**95/0=r) و شاخص برداشت (**58/0=r) همبستگی مثبت و معنی‌داری با وزن دانه در بوته داشتند. نتیجه‌گیری: ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ به‌دست‌آمده، ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ اﻣﻜﺎن دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ژنوتیپ‌های متحمل ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎ در نخود دسی ﺟﻬﺖ ﻛﺸﺖ در ﻣﻨﺎﻃﻖ سرد وﺟﻮد دارد. بر اساس تجزیه خوشه‌ای می‌توان از ژنوتیپ‌های نخود دسی در دو گروه (MCC890, MCC207, MCC49, MCC10) و (MCC349, MCC291, MCC386, MCC884, MCC918,MCC868, MCC373, MCC916) در پروژه‌های اصلاحی جهت تحمل به سرمای زمستان بهره برد.
similar resources
ارزیابی تحمل به یخ زدگی ژنوتیپ‌های نخود (Cicer arietinum L.) در شرایط کنترل شده
The present experiment was aimed to evaluate the freezing tolerance of two cold tolerant (MCC426 and MCC252) and a cold susceptible (MCC505) chickpea genotypes. The study was carried out in a split-plot factorial design with three replications. Factorial arrangement of genotype and acclimation (acclimation and non acclimation) were imposed as main plot and temperatures (0, -4, -8, -12, 16, -20º...
full textارزیابی تحمل به یخ زدگی ژنوتیپ‌های نخود (Cicer arietinum L.) در شرایط کنترل شده
The present experiment was aimed to evaluate the freezing tolerance of two cold tolerant (MCC426 and MCC252) and a cold susceptible (MCC505) chickpea genotypes. The study was carried out in a split-plot factorial design with three replications. Factorial arrangement of genotype and acclimation (acclimation and non acclimation) were imposed as main plot and temperatures (0, -4, -8, -12, 16, -20º...
full textارزیابی شاخص‌های تنش برای گزینش تحمل به خشکی در نخود (Cicer arietinum L.)
In order to evaluate drought tolerance indices in chickpea, determination of the best indicator of drought tolerance and identifying tolerant cultivars in water limited condition, a randomized complete block design (RCBD) with three replications and 20 chickpea genotypes was used under irrigation and rainfed conditions at research farm of College of Agriculture, Razi University, Kermanshah. Th...
full textارزیابی تحمل خشکی لاین های نخود (.Cicer arietinum L) با استفاده از خصوصیات زراعی و فیزیولوژیک
به منظور بررسی واکنش لاین های نخود به تنش خشکی در مرحله جوانه زنی و مراحل بعدی رشد، تعداد 17 لاین در شرایط کنترل شده در چهار سطح پتانسیل آب، و در مزرعه در دو شرایط محدود و مطلوب رطوبتی مورد مقایسه قرار گرفتند. خصوصیات فیزیولوژیک پتانسیل آب برگ، آب نسبی از دست رفته برگ و مقدار کلروفیل برگ در دو مرحله گلدهی و غلاف دهی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که در شرایط کنترل شده با کاهش پتانسیل آب (از سطح...
full textارزیابی ژنوتیپ‌های نخود (Cicer arietinum L.) از نظر تحمل تنش خشکی
در این بررسی واکنش بیست ژنوتیپ نخود به تنش خشکی در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی در سال زراعی 86- 1385 مورد بررسی قرار گرفت . آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و در دو شرایط تنش آبی و بدون تنش انجام شد. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین‌ها اختلاف معنی‌داری را بین ژنوتیپ‌ها از نظر بیشتر صفات نشان داد. حد‌اکثر عملکرد در شرایط تنش و بدون تنش به ژنوتیپ X96TH41K4 تعلق دا...
full textGENETIC DIVERGENCE IN CHICKPEA (Cicer arietinum L.)
Genetic diversity of 27 chickpea genotypes was studied through Mahalanobis D and Principal Component analysis. The genotypes under study fall into five clusters. The cluster II contained the highest number of genotypes (11) and Cluster I contained the lowest. Cluster I produced the highest mean value for number of pods per plant. The inter cluster distances were much higher than the intra clust...
full textMy Resources
Journal title
volume 12 issue 4
pages 121- 136
publication date 2020-02-20
By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.
Keywords
Hosted on Doprax cloud platform doprax.com
copyright © 2015-2023